Izby gm. Uście Gorlickie

Izby to miejscowość znajdująca się na terenie gminy Uście Gorlickie w powiecie gorlickim. Znajduje się około 13 km od Krynicy – Zdrój. Za czasów I Rzeczpospolitej Izby należały do tzw. państwa muszyńskiego. Powstało ono około w 1288 r. jako dobra biskupów krakowskich (z  przerwą od czasów Łokietka do przełomu XIV i XV w.). Państwo to istniało do 1781 r. kiedy stało się własnością państwa Habsburgów.  Izby były lokowane w 1574 r. na mocy przywilejów wydanemu Hryćkowi przez biskupa Samuela Maciejowskiego. Po 1782 r. wydzierżawione zostały Izby oraz przyległe tereny hrabiemu Skrzyńskiemu, potem atynencja (przedmieście) Muszyny i funduszu religijnego.

Widok na Izby Henryk Bielamowicz

Według  Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów Słowiańskich.- 1882 r. T. III, s. 331-332 Izby,to wieś ruska, pow. grybowski, na granicy wegierskiej w Beskidach, nad rz. Białą, tworzącą się tu z połączenia dwu potoków: Biliczny i Wisznianki, o 10 kil. od st. poczt. w Ujściu ruskiem, o 20 kil. od Grybowa, przy drodze z Grybowa do Bardyowa. Rozl. 2344 morgów, w tem 832 mr. lasu i polan; położenie górzyste, gleba owsiana, dm. 98, mk. 643, paraf. gr. kat. w miejscu. Attyencya Muszyny, własność funduszu religijnego. Wysokość nadrzeczna Biały wynosi tu 570 m npm. 

Cerkiew prawosławna istniejąca do lat 60 XX w.

 

W 1947 r. w ramach „Akcji Wisła” wysiedlono z Izb ludność łemkowską tam mieszkającą i przesiedlono  na północny i południowy -zachód Polski do zachodniej, pn-zach i pd-zach. Polski. W ramach odzyskiwania majątków, w Izbach mieszka aktualnie kilka rodzin Łemkowskich

Okopy konfederatów w Izbach

Konfederacja barska została zawiązana 29 lutego 1768 r. w miejscowości Bar na Podolu. Kilka miesięcy później zawiązano ją również w Krakowie, gdzie lokalnym przywódcą został Michał Czarnocki. Wydał on uniwersał skierowany do powiatów sądeckiego i czchowskiego, w którym wezwał szlachtę do walki. Ta zaś pozytywnie odpowiedziała na apel i podpisała akt konfederacki 30 czerwca 1768 r. w kościele w Piwnicznej. Rotmistrzem konfederackim został Marcin Leszczyński. Działania konfederacji barskiej na terenach Beskidu Niskiego miały swój początek na wiosnę 1769 r. i charakteryzowały się w dużej mierze walkami partyzanckimi w oparciu o tworzenie szańców. Powstały fortyfi kacje w Radoszycach, Barwinku, Czeremsze, Grabiu (obecnie województwo podkarpackie), Koniecznej, na górze Jawor nad Wysową, czy też koło Muszynki. Przykładem takich fortyfi kacji były również zachowane do lat 80. XX w. umocnienia w Izbach, usypane na zboczu góry Lackowej z rozkazu Adama Parysa, starosty winnickiego. Janusz Roszko – autor biografi i Kazimierza Pułaskiego pt. Ostatni rycerz Europy – tak wspomina ich wygląd: Zrobiłem kiedyś wyprawę po bezdrożu z Grybowa przez Śnietnicę i Banicę do Izb – i wysoko ponad nie, do okopu konfederatów. Nie było zaiste imponujące to fortalicjum, ale w znakomitym miejscu zlokalizowane. Góry rozstępują się na obie strony. Gdy spojrzymy stąd ku północy, wydaje się, że widok będzie aż do Bałtyku. Pod szczytem wzgórza zbudowano szaniec wysoki w poprzek, przed nim fosa, chyba napełniana wodą(?), wewnątrz fortalicji głęboka IZBY, GM. UŚCIE GORLICKIE studnia. Po bokach dwa bastiony armatnie. Istotna była lokalizacja tych fortalicji blisko granicy państwa Habsburgów, które długo sprzyjało konfederacji barskiej. To na jego terenie mogli skryć się żołnierze konfederaccy, również tam, bo w Preszowie, znalazła swoją siedzibę Generalność, czyli naczelna władza Konfederacji, która ogłosiła 13 października 1770 r. akt detronizacyjny króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Fortalicje w Izbach służyły oddziałom konfederackim Józefa Miączyńskiego a także Kazimierza Pułaskiego. Pułaski cieszył się dużym poparciem miejscowej ludności, która chętnie garnęła się w konfederackie szeregi. Na początku sierpnia 1770 r. doszło do bitwy pod Wysową (w pobliżu Izb) pomiędzy oddziałami konfederatów a oddziałami rosyjskimi. Konfederackie stacjonowały w kilku miejscach, umówione były, że przyjdą sobie z pomocą. Niestety siły Józefa Miączyńskiego zostały zaatakowane w Koniecznej przez kniazia Szachowskiego, a oddziały Pułaskiego w Izbach przez Iwana Drewicza. Po długich podchodach Rosjanie zaatakowali też szańce nad Wysową, a konfederaci zaczęli się wycofywać ku Cigielce. Tu jednak spotkała ich przykra niespodzianka, bo dowódca austriacki (prawdopodobnie umówiony z Drewiczem) pchnął ku nim uzbrojonych chłopów. Po bitwie doszło do spotkania pomiędzy Kazimierzem Pułaskim a Iwanem Drewiczem, podczas którego ustalono wymianę jeńców. Ciekawy zapisek związany z Kazimierzem Pułaskim znalazł się w księdze parafialnej Consignatio Documentorum w Izbach. Proboszcz odnotował w 1799 r. że Matka Boska Izbiańska wyprowadziła Pułaskiego z ciężkiej opresji w bitwie pod Pilznem i Konieczną w 1771 r. a ten w dowód wdzięczności ofiarował złote wotum przed jej wizerunkiem

Tekst Piotr Boroń

Była cerkiew greko-katolicka pw. św. Łukasza obecnie kościół katolicki

Tablica informacyjna dotycząca Małopolskiego Szlaku Konfederacji Barskiej stanęła niedaleko kościoła pw. św. Łukasza

Tablica w Izbach
Tablica informacyjna